Tradycja czeskiego browarnictwa

O piwie twierdzi się, że powstało w dawnych czasach przypadkowo. Do glinianych pojemników z ziarnem na dziko rosnących roślin zbożowych przedostała się woda deszczowa. Poprzez fermentację zboża powstał upojny napój zbożowy. Za pierwsze miejsce, w którym spożywano piwo jest uważana Mezopotamia, gdzie w 7. tysiącleciu przed naszą erą było uprawiane zboże. Pierwsze wzmianki o celowej produkcji piwa pochodzą od Sumerów i Babilończyków 3000 - 2800 lat przed naszą erą. Ciekawostką jest, że gliniane tabliczki z pismem klinowym starych Sumerów opisujących instrukcje produkcji piwa rozszyfrował czeski naukowiec Bedrzych Hrozny.

Browarnictwo ma na terenie Republiki Czeskiej ponad tysiącletnią tradycję.

Bogata historia oprócz znalezisk archeologicznych udowadniających zdolność warzenia piwa przez naszych przodków zawiera na przykład wzmiankę z roku 999. Wtedy w kolejności dopiero drugi czeski biskup - Wojciech, zabronił mnichom warzyć piwo, dlatego że wypijali go w nadmiernych ilościach.
Jednak pierwsza pisemna dochowana wzmianka dotycząca warzenia piwa pochodzi z roku 1088. Czeski król Vratislav II. w dokumencie nadawczym przyznał Kapitule Wyszehradskiej dziesięcinę z chmielu do warzenia piwa. Jednak dziesięcinę z chmielu przyznawał już także książę Brzetysław I., który panował między latami 1034 - 1055.
 

Gdzie się piwo leje, tam się dobrze dzieje

Od 12. wieku następuje rozmach browarnictwa. W tym czasie mogli piwo warzyć mieszczanie w licznych w tym czasie powstających miastach królewskich a później szlacheckich.

Tak zwane prawo warzelnicze dotyczyło każdego mieszczanina posiadającego dom, którego dotyczyło. V następnym stuleciu się mieszczańscy piwowarzy zaczynają łączyć i otwierają pierwsze mieszczańskie browary. Pierwszy mieszczański browar funkcjonował już w roku 1200 w Teple, o pięćdziesiąt lat później powstaje browar w Ołomuńcu i w licznych innych miastach.

Słodownicy mają swój cech od 14.stulecia. W tym samych czasie zaczyna być również piwo z Czech wywożone. Razem z rosnącą popularnościom złotawego napoju pojawiają się jednak także spory, kto może a kto nie śmie piwo warzyć. Mieszczańskim przywilejem są bowiem zainteresowani także szlachcice. Ci uzyskują zezwolenie razem z Umową Świętowacławską Ludwika Jagiellońskiego w połowie 16.stulecia i w taki sposób powstają szlacheckie browary.

Smutne wydarzenia 17. stulecia miały niekorzystny wpływ na pomyślny rozwój browarnictwa w Czechach i na Morawach wykonywanego jak rzemiosło, żeby na czołówkę stopniowo wysunęły się browary mieszczańskie, szlacheckie i klasztorne. Monopol mieszczan na produkcję i nalewanie piwa zniósł Josef II. W roku 1788.

Na ziemiach czeskich funkcjonowało w połowie 19. wieku ponad tysiąc browarów. W tym czasie rozpoczyna się najsławniejsza era czeskiego browarnictwa.

W roku 1842 został bowiem otwarty Browar Mieszczański w Pilznie i rozpoczyna się hegemonia lagrów produkowanych wyłącznie poprzez dolną fermentację. W tym samym czasie zaczynają funkcjonować także samodzielne słodownie i zaczyna być rozwijana także produkcja przemysłowa w tzw. browarach maszynowych.

W roku 1883 urzeczywistniło się pierwsze spotkanie krajowych piwowarów w Pradze.
 

W czasach republiki...

Po powstaniu samodzielnej Republiki czechosłowackiej w roku 1918 przechodzi na nowe państwo 60% zdolności produkcyjnej całych Austro-Węgier w postaci 562 browarów, jednak w niedobrym stanie. Druga wojna światowa oznacza w licznych wypadkach dewastację tego, co dobrze funkcjonowało w czasie międzywojennym. Podczas wojny przestało istnieć 121 browarów, zostały zniszczone plantacje chmielu itp.

Po roku 1945 następuje upaństwowienie browarów, które są ujednolicone w "firmie" Czechosłowackie Browary, n.p. system kierowania browarami przeszedł do roku 1989 mnóstwem zmian organizacyjnych, ilość browarów jednak stale spadała. W roku 1989 było w Czechach przynajmniej 80 minibrowarów.

Po rewolucji aksamitnej przebiega prywatyzacja browarów i słodowni. Powstają spółki akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, warzeniem piwa zajmują się drobni przedsiębiorcy, swych praw domagają się także tu i ówdzie mieszczanie.

Do licznych browarów stopniowo przenika zagraniczny kapitał. Zagraniczni właściciele zwiększają i centralizują produkcję, i zamykają czeskie browary, które warzyły piwo przez wieki. Duża ilość browarskich fachowców i rzemieślników traci pracę i opuszcza swój fach. Grozi, że rzemiosło browarskie przekazywane czeskimi piwowarami z generacji na generację przestanie istnieć.

Jako przeciwwaga wobec zamykania browarów i zjednolicenia smaku piwa powstają nowe browary, głównie restauracyjne, które nawiązują na tradycję czeskiego piwa i kontynuują ją. Ten trend jest kontynuowany także w dzisiejszych czasach. To, że regionalne piwa są popularne wśród konsumentów potwierdza, że solidne czeskie piwo ma w trzecim tysiącleciu swe miejsce na rynku. Na dzień 31.12.2012 zostało zarejestrowanych ogółem 181 browarów, zatem o 101 więcej niż w roku 1989, otwarcie następnych browarów jest awizowane.